I. 1. INTENTIO LIBRI PRIMA EST

P

rimum oportet constituere . quid sit nomen  . et quid verbum,  postea quid negatio et affirmatio · .
Ze êrest sól man ságên,  . uuáz nomen  . únde verbum  . , ûzer dîen negatio uuírdet  . únde affirmatio . , tára nâh , uuáz sîe sélben sîn · .
Et enuntiatio · .
Únde uuáz íro zuéio genus  .i. : id est enuntiatio · .
Et oratio · .
Únde uuáz óuh tés genus .i. : id est oratio · .
 
Sunt ergo ea quæ sunt in voce  .i. (id est ipsæ voces)  . earum quæ sunt in anima passionum  .i. (id est conceptionum ) notæ . , et ea quæ scribuntur  .i. (i. litteræ ) eorum quæ sunt in voce  .i. (i. vocum ) · .
Ferním ze êrest . , táz tiu genámden séhsíu .   voces sínt · . Sámo so er châde · : Nomen . , Verbum . , Negatio . , Affirmatio . , Enuntiatio . , Oratio .   sínt óffenúngâ .   únde zéichen dero gedáncho . , únde áber íro zéichen sínt literæ · . Tîe sélben gedáncha .   tûont tero sêlo ételîcha dólúnga . ,  sô sie conceptæ uuérdent in anima · . Pe díu héizet er sie passiones animæ · .
 
Et quemadmodum nec literæ omnibus eædem . , sic nec eædem voces · .
Únde álso állero líuto scrífte nîeht kelîh nesínt . , tána mêr nesínt íro sprâchâ · .
 
Quorum autem primorum notæ . , eædem omnibus passiones animæ sunt · .
'Quorum ' únde 'primorum . ', dáz sínt neutra .   vúre feminina · . Íz chît · :
Eædem passiones animæ sunt omnibus gentibus . , quarum primarum .s. (s. passionum . ) voces notæ sunt · .
Állên líuten sínt tie vóregedáncha gelîh . , téro zéichen die voces sínt · .
 
Et quorum similitudines . , res etiam eædem .i.   - id est:
res etiam eædem sunt . , quarum  .s. (s. passiones . ) similitudines sunt · .
Ióh tiu díng , téro gelîhnísse die gedáncha sínt . , sínt in állên stéten îo diu éinen · .
 
De his quidem dictum est .   in his quæ sunt dicta de anima · . Íz chît · :
In his quæ dicta sunt de anima  .i. (i. de intellectibus animæ . ) de his quidem satis dictum est · .
Fóne dero sêlo vernúmiste .   íst ze mâle gnûoge geságet · .
 
Alterius est negotii · .
Éines ánderes uuérches íst . , fóne íro passionibus ze ságenne · .
 
Quemadmodum autem est in anima .   aliquotiens quidem intellectus sine vero vel falso . , aliquotiens autem  .s. (s. est . ) cum iam necesse est .   horum alterum inesse . , sic etiam in voce · .
Álso uuîlôn gedáncha sínt .   nóh uuâr .   nóh lúgi . , únde áber sâr .   éin uuéder sínt . , sínt óuh tiu uuórt . , tíu ín vólgênt · .
 
Circa compositionem autem et divisionem .   est falsitas .   veritasque · .
Substantiam .   únde accidens zesámene légendo .   álde skéidendo .   uuírdet uuâr álde lúgi · .
Lége 'homo . ' únde 'currit ' zesámine · , chît iz . : "homo currit . " - táz íst uuâr álde lúgi · . Skéid siu mít temo adverbio 'non . ', chît iz : "homo non currit" .   - táz íst áber éinuuéder .   uuâr .   álde lúgi · .
 
Nomina igitur ipsa et verba .   consimilia sunt intellectui .   sine compositione .   vel divisione  .i. (i. sine 'est . ' vel 'non est · ').
Sléhtíu uuórt .   sínt kelîh .   sléhtero vernúmiste . ,
tánne síu béidíu sínt âne véstenúnga .   únde âne lóugen . , uuánda íro neuuéder íst tánne lúgi .   nóh uuâr · .
Ut 'homo ' vel 'album . ', quando non additur aliquid · . Neque enim adhuc verum aut falsum est · .
Álso déro neuuéder nóh tánne uuâr .   nóh lúgi .   neíst . , úbe man dénchet .   álde chît .   'homo ' vel 'album' . , mán nelége îeht tára zûo · .
 
Huius autem signum hoc est · :
'Hircocervus ' enim significat aliquid · ,
'Hircocervus' pezéichenet . ,
Sed quod nondum est verum vel falsum · .
Íz íst áber sólih nomen . , dáz uuâr .   nóh lúgi .   nebezéichenet · .
Si non vel 'esse ' vel 'non esse ' addatur . , vel simpliciter .   vel secundum tempus · .
Mán nespréche verbum dára zûo . , sléhto âne tempus .   álde mít tempore · .